Hội nghị Góp ý dự thảo văn kiện Đại hội XIV: Phát huy trí tuệ và trách nhiệm của các nhà khoa học ĐHQGHN

Đây là hoạt động có ý nghĩa chính trị - học thuật đặc biệt quan trọng, thể hiện tinh thần trách nhiệm, trí tuệ và tâm huyết của đội ngũ trí thức, nhà khoa học ĐHQGHN trong tham gia hoạch định đường lối phát triển đất nước giai đoạn mới.
Hội nghị do PGS.TS. Hoàng Minh Sơn (Giám đốc ĐHQGHN) và GS.TS. Phùng Hữu Phú (Chủ tịch Hội đồng Khoa học và Đào tạo của Trường Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn) chủ trì. Tham dự hội nghị còn có PGS.TS. Phạm Văn Linh (Phó Chủ tịch Hội đồng Lý luận Trung ương) cùng đại diện lãnh đạo các ban, bộ, ngành trung ương, Thành ủy Hà Nội, lãnh đạo ĐHQGHN và đông đảo nhà khoa học từ nhiều lĩnh vực.
ĐHQGHN - trung tâm trí thức lớn đóng góp vào tầm nhìn phát triển đất nước
Phát biểu khai mạc, Giám đốc ĐHQGHN Hoàng Minh Sơn nhấn mạnh tầm quan trọng đặc biệt của việc góp ý Dự thảo Văn kiện Đại hội XIV, coi đây là cơ hội để đội ngũ trí thức ĐHQGHN tham gia trực tiếp vào quá trình xác lập tầm nhìn dài hạn cho đất nước. PGS.TS. Hoàng Minh Sơn cho biết, Đại hội XIV mang tính bước ngoặt khi tổng kết 40 năm đổi mới, 35 năm thực hiện Cương lĩnh, đồng thời xác định mục tiêu đưa Việt Nam trở thành quốc gia phát triển, thu nhập cao vào năm 2045. Trong bối cảnh cạnh tranh chiến lược và chuyển đổi công nghệ diễn ra sâu sắc, yêu cầu đặt ra cho Văn kiện là phải thể hiện tư duy đổi mới mạnh mẽ và khả năng dự báo chiến lược. Là cơ sở giáo dục đại học hàng đầu cả nước, Đại học Quốc gia Hà Nội có trách nhiệm đi đầu trong thực hiện những định hướng lớn này. ĐHQGHN sẽ tiếp tục phát triển mô hình đại học nghiên cứu tiên tiến; xây dựng hệ sinh thái đổi mới sáng tạo, các trung tâm xuất sắc, vườn ươm khoa học – công nghệ; đẩy mạnh chuyển đổi số toàn diện trong đào tạo và quản trị; đóng góp mạnh mẽ vào phát hiện, bồi dưỡng nhân tài, đào tạo đội ngũ trí thức, chuyên gia, nhà khoa học, nhà quản lý chất lượng cao cho đất nước.
Bên cạnh đó, với thế mạnh trong khoa học cơ bản, khoa học xã hội – nhân văn và các lĩnh vực liên ngành, ĐHQGHN có thể đóng góp sâu sắc vào việc phát triển lý luận đổi mới, xây dựng hệ giá trị văn hóa Việt Nam, đề xuất mô hình phát triển kinh tế – xã hội bền vững, hoàn thiện thể chế và chính sách quốc gia trong bối cảnh mới.
Góc nhìn và góp ý khoa học, đa chiều từ ĐHQGHN
Hội nghị góp ý cho Dự thảo các văn kiện trình Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIV của Đảng được tổ chức với tinh thần dân chủ, trách nhiệm, khoa học và xây dựng. Các nhà khoa học, các chuyên gia đã tập trung thảo luận vào những nội dung then chốt của Dự thảo Văn kiện, đặc biệt là các vấn đề về tầm nhìn phát triển, động lực tăng trưởng mới, phát triển giáo dục - đào tạo và khoa học - công nghệ, phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao, cũng như vai trò của văn hóa và con người Việt Nam trong phát triển bền vững đất nước. GS.TSKH Vũ Minh Giang (Chủ tịch Hội đồng Khoa học và Đào tạo ĐHQGHN) đánh giá, Dự thảo Văn kiện được chuẩn bị công phu, thể hiện xuyên suốt quan điểm coi con người là trung tâm của phát triển - tư tưởng lớn được Tổng Bí thư Tô Lâm nhiều lần nhấn mạnh. Theo Giáo sư, văn hóa không chỉ là một lĩnh vực mà phải được nhìn nhận như một “tài nguyên vô tận”, có sức chuyển hóa các giá trị dân tộc thành nguồn lực cạnh tranh quốc gia, vì vậy vai trò của văn hóa cần được nhấn mạnh hơn nữa trong tổng thể mô hình phát triển.
Ở góc độ di sản và phát triển bền vững, GS.TS. Nguyễn Quang Ngọc (Phó Chủ tịch Hội Khoa học Lịch sử Việt Nam) cho rằng, di sản văn hóa là cốt lõi của bản sắc dân tộc. Ông nhấn mạnh, Hà Nội có nhiều điều kiện để biến di sản thành động lực phát triển xanh, phát triển du lịch văn hóa nếu có chiến lược bài bản, gắn với bảo tồn. Về khoa học - công nghệ, GS.TS Chử Đức Trình (Hiệu trưởng Trường ĐH Công nghệ) đặc biệt nhấn mạnh yêu cầu gỡ bỏ các điểm nghẽn thể chế để khoa học – công nghệ thực sự trở thành trụ cột phát triển. Từ thực tiễn khảo sát doanh nghiệp, Giáo sư chỉ rõ tình trạng “không tiêu được tiền đầu tư cho khoa học – công nghệ” do cơ chế chưa thông thoáng, khiến Việt Nam bỏ lỡ nhiều cơ hội trong bối cảnh FDI đang tăng mạnh đầu tư R&D tại Việt Nam. Ông kiến nghị cần tạo động lực mạnh mẽ hơn cho doanh nghiệp, thúc đẩy R&D, thương mại hóa sản phẩm và chuyển đổi số như phương thức sản xuất mới, nhằm nâng cao năng suất và năng lực cạnh tranh quốc gia.
Trong lĩnh vực khoa học tự nhiên, PGS.TS Trần Quốc Bình (Phó Hiệu trưởng Trường Đại học Khoa học Tự nhiên) đề nghị, Văn kiện cần nhấn mạnh tinh thần Nghị quyết 71 về đào tạo tinh hoa, tăng cường tự chủ và sự nhạy bén trong mở ngành chiến lược như khoa học lượng tử, khí tượng học.
Về mô hình tăng trưởng và kinh tế, PGS.TS Lê Trung Thành (Hiệu trưởng Trường ĐH Kinh tế) đề xuất văn kiện cần lượng hóa rõ các mục tiêu chiến lược, như tỷ trọng kinh tế số, kinh tế tri thức hay đầu tư cho R&D đến năm 2030. Ông lưu ý phải xác lập vai trò trung tâm của doanh nghiệp trong đổi mới sáng tạo, trong đó có việc hỗ trợ doanh nghiệp Việt đầu tư ra nước ngoài, cũng như coi nhân lực chất lượng cao là đột phá của mô hình tăng trưởng mới.
Tổng kết hội nghị, GS.TS Phùng Hữu Phú đánh giá cao chất lượng các ý kiến đóng góp của các giáo sư, chuyên gia, coi đây là những ý kiến tâm huyết, đi thẳng vào những vấn đề cốt lõi nhất của Dự thảo Văn kiện. Ông nhấn mạnh sự phong phú và đa chiều của các quan điểm thể hiện rõ bản sắc học thuật và năng lực tư duy chiến lược của đội ngũ trí thức ĐHQGHN. Các góp ý không chỉ tập trung vào những định hướng lớn về chính trị, kinh tế - thể chế, giáo dục - đào tạo, văn hóa - xã hội, tài nguyên - môi trường và đối ngoại - an ninh, mà còn đưa ra những kiến nghị rất cụ thể, có căn cứ khoa học và giá trị thực tiễn cao. Đóng góp nổi bật của các nhà khoa học Trường Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn
Tại hội nghị, các nhà khoa học của Trường Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn đã trao đổi và đóng góp nhiều ý kiến quan trọng, góp phần hoàn thiện các vấn đề xã hội và nhân văn trong Văn kiện Đại hội XIV của Đảng.
Về vai trò chủ thể của nhân dân, GS.TS Hoàng Anh Tuấn, Hiệu trưởng nhà trường cho biết trong Văn kiện, khái niệm “dân chủ” xuất hiện 30 lần và “đại đoàn kết” xuất hiện 11 lần, cho thấy đây là trụ cột tư tưởng rất quan trọng. Giáo sư cho rằng, để phát huy dân chủ thực chất, cần xây dựng cơ chế phối hợp thuận lợi, tin cậy để nhân dân có thể tham gia vào toàn bộ quá trình “dân biết, dân bàn, dân làm, dân kiểm tra”. Dân chủ, phải gắn với trách nhiệm và kỷ cương. GS.TS Nguyễn Tuấn Anh (Tổng biên tập Tạp chí KHXH&NV) tập trung làm rõ vấn đề quản lý phát triển xã hội bền vững, bảo đảm tiến bộ và công bằng xã hội, chăm lo đời sống nhân dân. Giáo sư nhấn mạnh yêu cầu chuyển từ “quản lý xã hội” sang “quản trị phát triển xã hội”, huy động nhiều chủ thể tham gia vào quá trình phát hiện và giải quyết các vấn đề xã hội, đồng thời nâng cao tính minh bạch và hiệu quả trong quản lý. GS.TS Lại Quốc Khánh (Phó Hiệu trưởng Trường ĐHKHXH&NV) đề xuất bốn nhóm ý kiến trọng tâm nhằm hoàn thiện nội dung xây dựng Nhà nước pháp quyền trong dự thảo văn kiện. Đó là vấn đề về bản chất và mục tiêu của Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa Việt Nam; xây dựng Nhà nước pháp quyền trong thời đại số, vận hành trên nền tảng dữ liệu số, công nghệ số và tư duy số; xây dựng xã hội pháp quyền, thượng tôn pháp luật trong toàn bộ đời sống xã hội; xây dựng văn hóa pháp quyền và đạo đức công vụ, đề nghị đưa tiêu chí văn hóa pháp quyền vào đánh giá cán bộ. GS Lại Quốc Khánh nhấn mạnh, khái niệm Nhà nước pháp quyền phải lấy nhân dân làm chủ thể quyền lực và đề xuất bổ sung nội dung “Nhà nước pháp quyền số” để thích ứng với chuyển đổi số. Trình bày tham luận về đẩy mạnh xây dựng, chỉnh đốn Đảng trong sạch, vững mạnh toàn diện, PGS.TS Nguyễn Quang Liệu (Hiệu trưởng Trường THPT Chuyên Khoa học Xã hội và Nhân văn) đóng góp ý kiến vào việc nâng cao năng lực lãnh đạo, năng lực cầm quyền và sức chiến đấu của Đảng; đồng thời đề nghị làm rõ hơn các minh chứng về “đột phá”, “kết quả nổi bật” trong công tác xây dựng Đảng để tăng tính thuyết phục của văn kiện. Trường Đại học Khoa học Xã hội & Nhân văn sẽ phối hợp với Văn phòng ĐHQGHN tổng hợp, chắt lọc và xây dựng báo cáo góp ý chính thức để gửi Tiểu ban Văn kiện Đại hội XIV của Đảng.