Tham dự hội nghị tổng kết có đồng chí Nguyễn Văn Bình - Ủy viên Bộ Chính trị, Bí thư Trung ương Đảng, Trưởng ban Kinh tế Trung ương; đồng chí Chu Ngọc Anh - Ủy viên Trung ương Đảng, Bộ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ; đồng chí Hầu A Lềnh - Ủy viên Trung ương Đảng, Phó Chủ tịch kiêm Tổng Thư ký Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, nguyên Phó Trưởng Ban Thường trực Ban Chỉ đạo Tây Bắc; Giám đốc ĐHQGHN, Chủ nhiệm Chương trình Tây Bắc Nguyễn Kim Sơn cùng đại diện lãnh đạo các Bộ/Ban/Ngành Trung ương, đại diện lãnh đạo 14 địa phương thuộc vùng Tây Bắc.
Giám đốc Đại học Quốc gia Hà Nội, Chủ nhiệm Chương trình Tây Bắc Nguyễn Kim Sơn phát biểu tại Hội nghị
Năm 2013, Thủ tướng Chính phủ đã chuẩn y và Bộ KH&CN đã giao Đại học Quốc gia Hà Nội (ĐHQGHN) là cơ quan chủ trì thực hiện Chương trình KH&CN trọng điểm cấp nhà nước “KH&CN phục vụ phát triển bền vững vùng Tây Bắc” giai đoạn 2013-2020 với yêu cầu “Triển khai nghiên cứu một cách tổng hợp để cung cấp các luận cứ và giải pháp khoa học liên ngành, liên vùng và chuyển giao tri thức góp phần phát triển bền vững vùng Tây Bắc”. Đây là chương trình KHCN có tính liên ngành, liên lĩnh vực, tính hướng đích và ứng dụng cao, nhằm cung cấp luận cứ khoa học và thực tiễn cho việc giải quyết những vấn đề cơ bản và nóng bỏng nhất đang đặt ra trong thực tiễn phát triển của Tây Bắc. Chương trình Tây Bắc có bốn mục tiêu cơ bản gồm: Cung cấp các luận cứ khoa học phục vụ xây dựng, điều chỉnh các chiến lược, quy hoạch và kế hoạch PTBV, đảm bảo quốc phòng, an ninh vùng Tây Bắc; Xác định luận cứ khoa học cho các mô hình phát triển kinh tế - xã hội phù hợp đặc thù các tiểu vùng, liên vùng, góp phần cải thiện và từng bước nâng cao mức sống của đồng bào các dân tộc vùng Tây Bắc; Đề xuất, chuyển giao các giải pháp khoa học và công nghệ phù hợp nhằm sử dụng hợp lý tài nguyên thiên nhiên, bảo vệ môi trường, phòng tránh và giảm nhẹ thiên tai; phát triển hạ tầng giao thông và thông tin; phát huy, bảo tồn các giá trị văn hóa, góp phần đảm bảo quốc phòng, an ninh vùng Tây Bắc; Xác định nhu cầu đào tạo nhân lực và đề xuất giải pháp đào tạo phù hợp cho phát triển nguồn nhân lực đáp ứng yêu cầu phát triển bền vững vùng Tây Bắc.
Giám đốc Đại học Quốc gia Hà Nội trao sản phẩm chuyển giao của Chương trình Tây Bắc cho đại diện các tỉnh vùng Tây Bắc
Trong phát biểu khai mạc Hội nghị, Giám đốc ĐHQGHN, Chủ nhiệm Chương trình Tây Bắc Nguyễn Kim Sơn khẳng định: Sau 07 năm triển khai thực hiện, Chương trình đã hoàn thành các mục tiêu đặt ra, đóng góp quan trọng vào việc xây dựng, điều chỉnh chiến lược, quy hoạch và kế hoạch phát triển nhân lực, kinh tế, xã hội bền vững theo hướng bảo vệ môi trường, tài nguyên thiên nhiên, đảm bảo an ninh, quốc phòng vùng Tây Bắc. Chương trình đã điều phối và thu hút 40 tổ chức và tổng số 600 nhà khoa học đăng ký tham gia chủ trì thực hiện đề tài đến từ nhiều tổ chức KHCN trong cả nước. Có 200 tổ chức khoa học lớn tham gia phối hợp thực hiện, trong đó có 12 sở ngành thuộc các tỉnh vùng Tây Bắc. Toàn bộ 58 đề tài, dự án thuộc chương trình được tiến hành dựa trên CSDL có độ tin cậy cao, các phương pháp nghiên cứu, triển khai, cách tiếp cận phong phú, đa dạng, hiện đại, hiệu quả và phù hợp với yêu cầu của từng nhiệm vụ.
Đồng chí Chu Ngọc Anh - Ủy viên Trung ương Đảng, Bộ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ phát biểu tại Hội nghị
Chương trình đã mang lại kết quả khoa học có giá trị, làm cơ sở triển khai các dự án sản xuất thử nghiệm và mở rộng quy mô nghiên cứu trong giai đoạn sắp tới, góp phần xây dựng, phát triển và sử dụng hiệu quả nguồn nhân lực tại chỗ, thu hút các nguồn nhân lực khác, phát huy thế mạnh các nguồn lực tự nhiên trong chiến lược phát triển bền vững vùng Tây Bắc. Bên cạnh các nghiên cứu cung cấp luận cứ khoa học phục vụ xác định chiến lược, kế hoạch phát triển và các khâu đột phá của vùng và các địa phương vùng Tây Bắc, Chương trình cũng đã đạt được các kết quả cụ thể, thực tiễn về: Ứng dụng khoa học và công nghệ để nâng cao giá trị các sản phẩm hàng hóa và các mô hình tăng trưởng; Phát triển giáo dục - đào tạo và nguồn nhân lực phục vụ phát triển kinh tế - xã hội; Phát triển văn hóa - xã hội và bảo đảm an ninh quốc phòng. Kết quả nghiên cứu của Chương trình Tây Bắc là cơ sở quan trọng để phục vụ đầu tư và quản lý, không chỉ đối với quốc gia, các ban, bộ, ngành mà còn với các tỉnh và là nhu cầu bức thiết đối với nước ta trong thời kỳ đổi mới hiện nay.
Bộ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ Chu Ngọc Anh đánh giá: Đây là các chương trình mang tính chất tổng hợp, liên ngành bao gồm các lĩnh vực: Khoa học xã hội và nhân văn, Khoa học tự nhiên và Khoa học công nghệ nhằm xác định rõ các giá trị cơ bản cho phát triển bền vững cho 3 vùng địa - chính trị đặc biệt quan trọng này trong giai đoạn đẩy mạnh công nghiệp hóa và hiện đại hóa đất nước sau 30 năm đổi mới. Quan điểm tổng hợp, hệ thống, đa ngành, liên ngành được thể hiện trong sự kết hợp, lồng ghép giữa khoa học xã hội và nhân văn, khoa học tự nhiên và khoa học công nghệ dựa trên cơ sở phương pháp tiếp cận cơ bản, có tính xuyên suốt, đó là đưa khoa học và công nghệ phục vụ phát triển bền vững vùng cả về kinh tế, văn hoá, xã hội và môi trường, gắn với bảo đảm an ninh-quốc phòng.
Đối với vùng Tây Bắc, Chương trình “Khoa học và công nghệ phục vụ phát triển bền vững vùng Tây Bắc” giai đoạn 2013-2020 còn có sứ mệnh quan trọng là góp phần thực hiện Kết luận số 26-KL/TW ngày 02/08/2012 của Bộ Chính trị về việc tiếp tục thực hiện Nghị quyết số 37-NQ/TW ngày 01/07/2004 của Bộ Chính trị về phương hướng phát triển kinh tế - xã hội và bảo đảm quốc phòng, an ninh vùng Trung du và miền núi Bắc Bộ đến năm 2020.
Tuy nhiên, các kết quả nghiên cứu của Chương trình cũng chỉ ra rằng, vùng Tây Bắc là vùng có nhiều tiềm năng và lợi thế nhưng chưa được khám phá và phát huy tốt để phát triển bền vững. Tây Bắc vẫn là vùng còn nhiều khó khăn về kinh tế- xã hội, chịu nhiều tác động ngày càng lớn bởi biến đối khí hậu. Trong thời gian tới, việc tiếp tục triển khai các hoạt động nghiên cứu khoa học, phát triển công nghệ sẽ góp phần tạo nên một nền tảng, một đòn bẩy tri thức - công nghệ - văn hóa - xã hội mạnh mẽ, góp phần quan trọng cho sự phát triển bền vững vùng Tây Bắc, đáp ứng nguyện vọng của nhân dân các dân tộc trong vùng.
Đồng chí Hầu A Lềnh - Ủy viên Trung ương Đảng, Phó Chủ tịch kiêm Tổng Thư ký Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, nguyên Phó Trưởng Ban Thường trực Ban Chỉ đạo Tây Bắc phát biểu tại Hội nghị
Đồng chí Hầu A Lềnh - Ủy viên Trung ương Đảng, Phó Chủ tịch kiêm Tổng Thư ký Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, nguyên Phó Trưởng Ban Thường trực Ban Chỉ đạo Tây Bắc - đề nghị trong thời gian tới, Ban Chủ nhiệm Chương trình, Bộ Khoa học và Công nghệ cùng các đơn vị liên quan đề xuất Chính phủ tiếp tục thực hiện giai đoạn 2 của Chương trình nhằm tạo động lực phát triển vùng cũng như khắc phục tồn tại, hạn chế trong phát triển kinh tế - xã hội địa phương, từ đó đảm bảo phát triển vùng một cách bền vững. Đồng chí đặc biệt lưu ý, Chương trình Tây Bắc cần tập trung nghiên cứu, phát triển các sản phẩm khoa học công nghệ mang tính ứng dụng, khai thác các tiềm năng, thế mạnh của vùng, tạo ra các sản phẩm mang thương hiệu và đặc trưng riêng, hướng tới phát triển sinh kế địa phương.
Đồng chí Nguyễn Văn Bình - Ủy viên Bộ Chính trị, Bí thư Trung ương Đảng, Trưởng ban Kinh tế Trung ương phát biểu tại Hội nghị
Đồng chí Nguyễn Văn Bình - Ủy viên Bộ Chính trị, Bí thư Trung ương Đảng, Trưởng ban Kinh tế Trung ương phát biểu đánh giá cao một số kết quả mà Chương trình đã đạt được từ 55 đề tài và 3 dự án thử nghiệm sản xuất như: 42 mô hình trình diễn, thử nghiệm; 26 công nghệ, mô hình được chuyển giao ứng dụng; 31 đề tài có sự tham gia của doanh nghiệp và địa phương; bộ cơ sở dữ liệu liên ngành số hóa của 14 lĩnh vực; các luận cứ khoa học, các khuyến nghị,… phục vụ xây dựng, điều chỉnh các chiến lược, quy hoạch và kế hoạch phát triển bền vững, đảm bảo quốc phòng, an ninh vùng Tây Bắc; các mô hình sinh kế, nuôi trồng, chế biến, sản xuất kinh doanh, đào tạo và phát triển nguồn nhân lực,… đã được nghiên cứu và kịp thời chuyển giao tới một số Ban, Bộ, ngành, Uỷ Ban Nhân dân (UBND) 14 tỉnh và các doanh nghiệp trong vùng Tây Bắc.
Đồng chí cũng đánh giá cao việc ĐHQGHN đã kịp thời tổng hợp, chọn lọc các kết quả đạt được từ Chương trình để tham gia góp ý dự thảo Báo cáo Chính trị của Đại hội Đảng bộ 14 tỉnh vùng Tây Bắc nhiệm kỳ 2015-2020; góp ý tư vấn phát triển kinh tế - xã hội giai đoạn 2020-2025 cho các tỉnh vùng Tây Bắc; đặc biệt, Chương trình đã đưa ra một số đề xuất về “Quan điểm và giải pháp phát triển bền vững vùng Trung du và miền núi Bắc bộ đến năm 2030 và tầm nhìn đến năm 2045” phục vụ Đề án Tổng kết 15 năm thực hiện Nghị quyết số 37-NQ/TW về “Phương hướng phát triển kinh tế - xã hội và bảo đảm quốc phòng, an ninh vùng Trung du và miền núi Bắc bộ đến năm 2010” do Ban Kinh tế Trung ương Chủ trì thực hiện.
Ký văn bản chuyển giao các sản phẩm KH&CN của Chương trình Tây Bắc cho 14 tình vùng Tây Bắc
Trên tinh thần đánh giá toàn diện về những mặt đã đạt được cũng như những khó khăn, hạn chế của Chương trình trong giai đoạn vừa qua, đồng chí Nguyễn Văn Bình đề nghị:
Một là, mặc dù có sự đầu tư khá tốt cho nghiên cứu ở giai đoạn 2013-2020, nhưng một số nghiên cứu vẫn còn mang tính hàn lâm; hiểu biết về Vùng chưa hoàn toàn sâu sắc; các mô hình được xây dựng và triển khai tại Vùng chưa có đủ thời gian để phát huy hết các giá trị; chưa đủ thời gian và nguồn lực tài chính để triển khai xây dựng các dự án chuyển giao có sự tham gia của các địa phương, doanh nghiệp theo hướng Vùng và liên kết Vùng. Những nhiệm vụ trong lĩnh vực nông - lâm nghiệp đã và đang triển khai cần có thêm thời gian để tiếp tục phát triển và mở rộng, phát huy giá trị của các đóng góp KH&CN.
Các đại biểu thăm triển lãm sản phẩm KH và CN của Chương trình Tây Bắc
Hai là, kết quả đạt được của Chương trình trong giai đoạn vừa qua cũng cho thấy Tây Bắc là một trong những vùng mà thực tiễn phát triển đang đặt ra nhiều vấn đề phức tạp. Đó là hiện tượng suy thoái và cạn kiệt tài nguyên thiên nhiên, ô nhiễm môi trường do khai thác, sử dụng không hiệu quả tài nguyên, nhất là khoáng sản; tỷ lệ hộ nghèo vẫn còn cao nhất cả nước; chất lượng nguồn nhân lực còn ở mức thấp; nơi các tệ nạn xã hội và tội phạm buôn lậu ma túy, buôn bán phụ nữ, trẻ em, buôn lậu qua biên giới,… gia tăng nhanh chóng. Địa bàn cũng luôn ẩn chứa những nguy cơ dẫn đến sự kỳ thị, chia rẽ, xung đột để các thế lực thù địch lợi dụng chống phá chế độ và an ninh quốc gia… Điều này hàm ý việc tiếp tục tổ chức, triển khai nghiên cứu là xuất phát từ chính nhu cầu thực tiễn của Vùng và sự phát triển bền vững của Tây Bắc cũng chính là sự phát triển bền vững của cả nước.
Một số sản phẩm dược liệu là kết quả của các đề tài thành phần trong Chương trình Tây Bắc
Ba là, trong thời đại của cách mạng công nghiệp 4.0, khoa học, công nghệ và văn hóa đã trở thành những nguồn lực trực tiếp và quan trọng bậc nhất của sự phát triển nhanh và bền vững của tất cả các quốc gia, dân tộc, vùng và địa phương. Tương tự như vậy đối với nước ta, nhất là đối với vùng Tây Bắc, để tìm ra lời giải tối ưu, hài hòa cho các bài toán phát triển trước mắt và lâu dài; để phát huy tối đa các tiềm năng và lợi thế nhằm nhanh chóng thu hẹp khoảng cách phát triển so với các nước tiên tiến trong khu vực và trên thế giới thì lựa chọn duy nhất là phát huy nguồn lực trí tuệ và nguồn lực con người, tức là dựa vào sức mạnh của khoa học, công nghệ và văn hóa.
Đồng chí Nguyễn Văn Bình tại triển lãm sản phẩm khoa học và công nghệ của Chương trình Tây Bắc
Bốn là, thời gian triển khai Chương trình giai đoạn vừa qua còn ngắn, trong khi địa bàn triển khai lớn, nhiều khó khăn phức tạp. Chính phủ, Bộ Khoa học và Công nghệ cùng Bộ Tài chính cần xem xét tiếp tục ưu tiên đầu tư kinh phí cho Chương trình giai đoạn 2021-2025, nhất là cho các đề tài, dự án triển khai ứng dụng, nhân rộng mô hình chuyển giao các sản phẩm khoa học và công nghệ vào sản xuất, đời sống của đồng bào các dân tộc và các cơ quan, doanh nghiệp vùng Tây Bắc. Trong quá trình tổ chức thực hiện cần huy động đa dạng các nguồn lực, cả trong nước và quốc tế; cần phải xác định rõ cơ chế phối hợp đề lồng ghép các đề tài, dự án của Chương trình Tây Bắc với các chương trình phát triển kinh tế - xã hội khác, đặc biệt từ nguồn lực hợp tác quốc tế.
Các đại biểu chụp ảnh lưu niệm tại triển lãm
Năm là, tháng 8/2019 Ban Kinh tế trung ương có ký Biên bản hợp tác với 2 ĐHQG. Trong khuôn khổ đó, ĐHQGHN đã rất tích cực tham gia nhiều nhiệm vụ, đề án do Ban Kinh tế trung ương chủ trì. Trong thời gian tới, ĐHQGHN cần tiếp tục phát huy thế mạnh của mình, cụ thể hóa các chương trình hợp tác một cách chặt chẽ hơn, thiết thực hơn, thu hút nhiều hơn sự tham gia của các chuyên gia và nhà khoa học có uy tín cả trong và ngoài ĐHQGHN; phối hợp với Ban Kinh tế trưng ương đề xuất các chủ trương, chính sách mới, đột phá nhằm thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội vùng Tây Bắc nói riêng và Việt Nam nói chung trong bối cảnh mới.
Tác giả: Thanh Hà, Lê Toàn
Những tin mới hơn
Những tin cũ hơn
