VNU-USSH tiên phong ban hành Khung năng lực AI

Trong bối cảnh trí tuệ nhân tạo AI đang trở thành lực đẩy mạnh mẽ tái định hình mọi mặt của đời sống xã hội, giáo dục đại học đứng trước yêu cầu phải đổi mới không chỉ trong nội dung đào tạo mà còn trong triết lý phát triển con người. AI không còn là công nghệ đơn lẻ; nó là một hệ sinh thái tác động đến nhận thức, hành vi, cảm xúc, đạo đức, việc làm và năng lực nghề nghiệp của mỗi cá nhân. Trường Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn, Đại học Quốc gia Hà Nội (VNU-USSH) đã nhìn nhận rõ thách thức này và lựa chọn chủ động dẫn dắt thay vì bị động thích nghi.
Việc Nhà trường chính thức ban hành Khung năng lực AI dành cho người học vào tháng 11/2025 là lời khẳng định mạnh mẽ rằng VNU-USSH bước vào kỷ nguyên AI với bản sắc riêng: nhân văn, trách nhiệm và hướng tới sự phát triển bền vững của xã hội.
QUY ĐỊNH KHUNG NĂNG LỰC AI DÀNH CHO NGƯỜI HỌC TRƯỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC XÃ HỘI VÀ NHÂN VĂN
Khung năng lực AI được xây dựng trên một triết lý nhất quán: phát triển năng lực công nghệ phải đi đôi với gìn giữ và củng cố các giá trị nhân văn. Đây là điểm khác biệt quan trọng, bởi khi thế giới đang chạy đua theo những mô hình ngày càng phức tạp, VNU-USSH đặt trọng tâm vào yếu tố con người, người sử dụng công nghệ và năng lực điều chỉnh, phản biện, đánh giá cũng như kiểm soát tác động của AI lên đời sống. Triết lý này xuyên suốt toàn bộ cấu trúc của Khung năng lực, từ việc trang bị kiến thức nền tảng về vận hành và giới hạn của các mô hình trí tuệ nhân tạo, đến việc nhấn mạnh đạo đức số, trách nhiệm xã hội, tư duy phản biện và khả năng ra quyết định độc lập trong các môi trường học tập và nghề nghiệp có sự hỗ trợ của AI.
Điểm đặc biệt của Khung năng lực AI mà VNU-USSH ban hành là cách tiếp cận toàn diện và có chiều sâu. Người học không chỉ được hướng dẫn sử dụng các công cụ AI, mà được phát triển hai nhóm năng lực song hành. Một nhóm là các năng lực thích ứng lâu dài như tư duy linh hoạt, tư duy phát triển, khả năng làm chủ bản thân, năng lực giải quyết vấn đề sáng tạo, giao tiếp – hợp tác và quản lý dự án. Những năng lực này đóng vai trò như nền móng bền vững, giúp người học thích ứng với sự biến đổi liên tục của công nghệ mà không đánh mất bản sắc cá nhân.

Nhóm thứ hai là sáu miền năng lực AI cụ thể, bao trùm từ hiểu biết về AI và dữ liệu, tư duy phản biện với đầu ra AI, đến đạo đức, trách nhiệm, năng lực đặt con người làm trung tâm, khả năng ứng dụng AI trong bối cảnh nghề nghiệp và cuối cùng là thiết kế, phát triển hệ thống AI có trách nhiệm. Mỗi miền năng lực được mô tả qua bốn cấp độ từ nhận biết, vận dụng, chuyên sâu đến làm chủ, tạo nên một lộ trình phát triển rõ ràng, chuẩn hóa và phù hợp với nhiều đối tượng người học khác nhau. Cách tiếp cận ấy thể hiện tư duy chiến lược dài hạn: AI thay đổi từng ngày, nhưng năng lực con người được nuôi dưỡng đúng cách sẽ giúp sinh viên luôn vững vàng trước mọi biến động.
Khung năng lực AI không chỉ mang ý nghĩa học thuật, mà còn tạo nền tảng pháp lý và phương pháp cho việc triển khai dạy - học có tích hợp AI trong toàn trường. Từ đây, VNU-USSH có cơ sở để phát triển các học phần mới, điều chỉnh chuẩn đầu ra, xây dựng các khóa bồi dưỡng, mô hình học tập kết hợp và các chương trình giáo dục liên ngành mang tính tiên phong như khoa học xã hội số, nhân văn số, phân tích dữ liệu xã hội hay truyền thông số. Đồng thời, khung năng lực AI cũng mở đường cho việc hình thành các nguồn lực học tập mở, các trung tâm sáng tạo, phân tích dữ liệu, hay học liệu số giúp sinh viên chủ động khám phá và ứng dụng AI một cách an toàn, hiệu quả.
Với người học, việc ban hành Khung năng lực AI đem lại giá trị thiết thực. Sinh viên VNU-USSH có thể tự tin bước vào thị trường lao động với nền tảng vững chắc về công nghệ, đồng thời hiểu sâu về đạo đức, pháp lý và những giới hạn mà AI đem lại. Họ không chỉ biết sử dụng công cụ, mà còn có khả năng đánh giá, phản biện và dẫn dắt các thực hành AI mang tính nhân văn. Khả năng này sẽ trở thành lợi thế cạnh tranh trong bối cảnh các ngành nghề đều được số hóa mạnh mẽ, từ báo chí - truyền thông, thư viện - thông tin, công tác xã hội đến quản trị văn hóa, hành chính công hay kinh doanh dịch vụ.
Hơn thế nữa, Khung năng lực AI của VNU-USSH góp phần định hình chân dung công dân số mà xã hội tương lai mong đợi: những con người vừa giỏi tri thức, vừa có trách nhiệm, không mù quáng tin vào công nghệ, biết bảo vệ quyền riêng tư của mình và người khác, biết tôn trọng đa dạng, công bằng và luôn đứng về phía giá trị nhân văn trong mọi quyết định. Khi AI ngày càng can thiệp sâu vào đời sống, thì chính phẩm chất con người, tư duy độc lập, lòng nhân ái và sự liêm chính sẽ là nền tảng giúp xã hội phát triển bền vững.
Nhìn lại, quyết định ban hành Khung năng lực AI không chỉ thể hiện sự chủ động của VNU-USSH trước xu thế toàn cầu, mà còn khẳng định vai trò của Nhà trường như một đơn vị học thuật tiên phong có tầm ảnh hưởng trong hệ thống đại học Việt Nam. Đây là bước đi mang tính chiến lược, thể hiện khát vọng đồng hành cùng sự phát triển của đất nước, đồng thời khẳng định sứ mệnh của Trường ĐHKHXH&NV: đào tạo con người, những con người biết học, biết nghĩ, biết sáng tạo và biết hành động có trách nhiệm trong một thế giới mà công nghệ thay đổi từng ngày.
VNU-USSH với thế mạnh truyền thống nằm ở tri thức nhân văn, ở khả năng phân tích con người, xã hội và văn hóa, những lĩnh vực mà máy móc dù tiến bộ đến đâu cũng không thể thay thế hoàn toàn. Vì vậy, Nhà trường nhìn thấy rất rõ điều gì làm nên giá trị cốt lõi khi AI đang tràn vào mọi ngõ ngách đời sống: đó là khả năng giúp người học hiểu đúng, dùng đúng và làm chủ công nghệ bằng chiều sâu tri thức xã hội - nhân văn.
Đó là con đường khó, đòi hỏi sự kiên trì và tầm nhìn dài hạn. Nhưng cũng chính con đường ấy giúp VNU-USSH xác lập một vai trò đặc biệt trong hệ sinh thái giáo dục hiện nay: vai trò của đơn vị dẫn dắt tư duy, kiến tạo khung giá trị và bồi đắp năng lực nhân văn để người học bước vào thế giới của trí tuệ nhân tạo với bản lĩnh và trách nhiệm.