Người gieo hạt nhân văn giữa giảng đường Thanh Xuân

Có những người thầy, người cô không đi với ta cả cuộc đời nhưng hiện diện sâu đậm trong ký ức học trò như một áng mây lành – âm thầm, dịu mát, và lâu bền. Với tôi, đó là Phó Giáo sư Hạnh – người đã dạy tôi suốt ba năm phổ thông môn Giáo dục công dân, và rồi, tình cờ – hoặc là một sự sắp đặt kỳ lạ của đời sống – trở thành giảng viên Triết học của tôi ở giảng đường đại học.
Người ta thường nói: "Triết học là môn học của những người thích lắt léo, cao siêu." Nhưng cô Hạnh thì không "dạy triết" theo cách đó. Cô không bắt sinh viên chúng tôi học thuộc lòng những dòng chữ khô khốc từ Marx, Hegel hay Aristotle. Cô kể chuyện. Và trong những câu chuyện ấy, chúng tôi thấy được cả một hệ giá trị, một cách tư duy, một lối sống.
Tôi vẫn nhớ như in những buổi chiều cuối cấp ba, lớp học lặng như tờ, không phải vì sợ mà vì chăm chú. Cô giảng về về đạo đức nghề nghiệp, về quyền con người – không phải như một người truyền đạt giáo trình, mà như một người đang sống cùng với những câu hỏi lớn ấy. Cô không ngần ngại đặt ra những vấn đề gai góc về xã hội, quyền lực, niềm tin. Và điều quan trọng nhất là, cô không bao giờ cho chúng tôi đáp án – cô để chúng tôi tự tìm.
Trên bục giảng, cô là nhà giáo. Nhưng sau cánh cửa lớp, cô là một người lắng nghe. Cô biết đứa nào trong lớp đang chật vật với gánh nặng gia đình, ai vừa trượt học bổng, ai đang giằng co với những lựa chọn đạo đức trong đời thường. Cô nhớ tên, nhớ mặt, và nhớ cả những câu hỏi bỏ lửng mà chúng tôi từng nêu ra từ học kỳ trước. Dạy xong vẫn ở lại, lặng lẽ như một người gác đèn cho những ai còn lang thang trên con đường học vấn và nhân cách.

Trong thời đại mà việc “làm thầy” dường như bị cuốn vào những tiêu chuẩn thành tích và hình ảnh, cô Hạnh vẫn chọn cách ở lại – không ồn ào, không phô trương, không tranh biện. Nhưng chính sự lặng lẽ ấy, lòng yêu nghề bền bỉ và tinh thần nhân văn không nao núng mới là điều khiến cô trở thành một người thầy hiếm hoi – không chỉ dạy ta cách nghĩ, mà còn dạy ta cách làm người.