Tọa đàm: “Sức sống của Chủ nghĩa Mác trong thế kỷ XXI, giới thiệu cuốn sách “Nhập môn Triết học chính trị” của GS. Jonathan Wolff: Kết nối di sản lý luận với thực tiễn hiện đại

Tham dự tọa đàm  có đồng chí Ủy viên Bộ Chính trị, Phó Thủ tướng thường trực Chính phủ Nguyễn Hòa Bình; các đồng chí lãnh đạo Văn phòng Chính phủ, lãnh đạo Bộ GD-ĐT, Bộ Nội vụ, Bộ KH&CN, Lãnh đạo Đại học Quốc gia. Tọa đàm chào đón sự tham dự của GS. Jonathan Wolff - Viện sĩ Viện Hàn lâm Anh quốc, Giáo sư ngành Giá trị và Chính sách công tại trường Chính sách công Blavatnik, Đại học Oxford và hiện là Chủ tịch Viện Triết học Hoàng gia Anh. Ông cũng là một triết gia chính trị, tác giả của nhiều cuốn sách và bài báo về triết học đạo đức và triết học chính trị.
Trong bối cảnh thế giới đương đại với những biến đổi sâu sắc về kinh tế, chính trị, công nghệ và xã hội, việc nhìn nhận lại giá trị của các học thuyết kinh điển là một nhu cầu cấp thiết. Tọa đàm: “Sức sống của chủ nghĩa Mác trong thế kỷ XXI”, giới thiệu cuốn sách “Nhập môn Triết học Chính trị” của Giáo sư Jonathan Wolff  không chỉ là một sự kiện học thuật, mà còn là một diễn đàn ý nghĩa, khẳng định sức sống bền bỉ của tư tưởng Mác-xít và mở ra những góc nhìn mới mẻ về triết học chính trị cho độc giả Việt Nam.

Khẳng định giá trị trường tồn của chủ nghĩa Mác
Phát biểu khai mạc tọa đàm, GS.TS Hoàng Anh Tuấn, Hiệu trưởng Trường Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn, Đại học Quốc gia Hà Nội nhấn mạnh: “Làm thế nào để chủ nghĩa Mác có thể đối thoại và thích ứng với những cơ hội và thách thức mới, từ toàn cầu hóa, cách mạng công nghệ 4.0 đến các phong trào dân chủ đa dạng? Tôi tin rằng, thông qua những trao đổi hôm nay, chúng ta không chỉ thấy được sự tiếp nối mạch nguồn tư tưởng Mác-xít, mà còn tìm thấy những gợi ý thiết thực để vận dụng sáng tạo vào thực tiễn Việt Nam – một đất nước đang kiên định con đường xã hội chủ nghĩa với bản sắc riêng". Trong bài thuyết trình với chủ đề “Sức sống của chủ nghĩa Marx và chủ nghĩa xã hội trong thế kỷ 21”, GS. Jonathan Wolff đã trình bày cách củng cố và xây dựng chủ nghĩa xã hội trước những thách thức của thế kỷ 21, đặc biệt là ở những nước đang phát triển. Dựa trên các tác phẩm của mình như “Tại sao cần đọc Marx trong thời đại ngày nay”, “Nhập môn Triết học Chính trị”, “Những thành phố bình đẳng” và “Quyền con người về chăm sóc và bảo vệ sức khỏe”, GS. Wolff đi sâu phân tích về những sự đối nghịch trong quá trình phát triển như giữa tăng trưởng kinh tế cao với bảo đảm công bằng xã hội, giữa phát triển kinh tế thị trường với đảm bảo chất lượng các dịch vụ công và mạng lưới an sinh xã hội, và vai trò của Nhà nước trong bảo đảm và thực thi công lý.
Về câu hỏi "Liệu Nhà nước có nên cung cấp dịch vụ y tế và giáo dục miễn phí? Liệu sự bình đẳng có thể đạt được và liệu chúng ta có nên hướng tới điều đó?", GS. Wolff cho rằng, mặc dù bình đẳng tuyệt đối có thể không thực tế, việc giải quyết những bất lợi ăn mòn và thúc đẩy phẩm giá con người là mục tiêu tiên quyết.  Theo ông: "Bình đẳng thực sự phải vượt lên trên các chỉ số về kinh tế hay thu nhập, và giúp định hình cách con người sống, tương tác và được coi trọng trong xã hội". Ông Wolff cũng nhấn mạnh, để phát triển tầm nhìn đòi hỏi những chính sách công chủ động, có nền tảng đạo đức vững chắc, nhằm trao quyền cho từng cá nhân và cộng đồng. Thông qua bài giảng hôm nay sẽ đóng góp lý luận và thực tiễn trong việc xây dựng chủ nghĩa xã hội của Việt Nam trong kỷ nguyên mới. Có thể thấy, trước những biến đổi của khoa học và công nghệ, đặc biệt là cuộc Cách mạng Công nghiệp 4.0, học thuyết Mác về phương thức sản xuất, về mâu thuẫn giữa lực lượng sản xuất và quan hệ sản xuất càng thể hiện rõ tính dự báo. Sự phát triển của trí tuệ nhân tạo, kinh tế nền tảng và tự động hóa đã làm trỗi dậy những vấn đề về bất bình đẳng, tình trạng người lao động bị tha hóa trong một “thế giới ảo” và sự tập trung tư bản vào tay một số ít tập đoàn công nghệ khổng lồ. Chủ nghĩa Mác cung cấp một lăng kính để phân tích những hiện tượng này một cách căn cơ, không dừng lại ở hiện tượng bề ngoài. Hơn nữa, các thách thức toàn cầu như biến đổi khí hậu, khủng hoảng di cư hay đại dịch cho thấy rõ hạn chế của các giải pháp tư bản chủ nghĩa đơn thuần, vốn đặt lợi nhuận lên hàng đầu. Tư tưởng Mác về một xã hội phát triển bền vững, vì lợi ích chung của toàn thể nhân loại thay vì lợi ích riêng của một giai cấp hay quốc gia nào, trở nên cực kỳ thời sự. Nó gợi mở cho nhân loại hướng tới một mô hình phát triển cân bằng, hợp tác và nhân văn hơn.
Giới thiệu cuốn sách: “Nhập môn Triết học chính trị” - cầu nối tri thức đến công chúng
Trong buổi tọa đàm, cuốn sách “Nhập môn Triết học Chính trị” của GS. Jonathan Wolff lần đầu tiên ra mắt độc giả ở Việt Nam, GS. Wolff đi sâu phân tích về những sự đối nghịch trong quá trình phát triển như giữa tăng trưởng kinh tế cao với bảo đảm công bằng xã hội, giữa phát triển kinh tế thị trường với đảm bảo chất lượng các dịch vụ công và mạng lưới an sinh xã hội, và vai trò của Nhà nước trong bảo đảm và thực thi công lý. Điểm đặc biệt giá trị của cuốn sách nằm ở chỗ nó dành một vị trí quan trọng để trình bày và phân tích những đóng góp to lớn của chủ nghĩa Mác trong bức tranh triết học chính trị rộng lớn. Thay vì bị cô lập, tư tưởng của Mác được đặt trong cuộc đối thoại với các triết gia khác như John Rawls (với lý thuyết về công bằng) hay Robert Nozick (với chủ nghĩa tự do cá nhân). Cách làm này không chỉ giúp độc giả hiểu sâu hơn về chủ nghĩa Mác, mà còn thấy được sự ảnh hưởng và tranh biện của nó đối với các trường phái tư tưởng khác, từ đó khẳng định vị thế không thể phủ nhận của Mác trong dòng chảy tư tưởng nhân loại.
Đối với Việt Nam, một quốc gia đang kiên định con đường xã hội chủ nghĩa với bản sắc riêng, việc thảo luận về sức sống của chủ nghĩa Mác có ý nghĩa đặc biệt quan trọng. Tọa đàm và cuốn sách gợi mở những bài học quý giá về việc vận dụng sáng tạo và phát triển chủ nghĩa Mác trong điều kiện mới. Nó không phải là sự áp dụng máy móc các nguyên lý cứng nhắc, mà là việc nắm vững phương pháp luận để giải quyết những vấn đề thực tiễn của đất nước. Những vấn đề như xây dựng nhà nước pháp quyền, phát triển kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa, đảm bảo công bằng xã hội, hay bảo vệ môi trường đều có thể tìm thấy những gợi ý sâu sắc từ việc nghiên cứu cả lý luận Mác-xít và các cuộc tranh luận triết học chính trị đương đại. Cuốn sách của GS. Wolff, do đó, là một tài liệu tham khảo quý giá, góp phần “cung cấp những lăng kính sắc sảo” cho công tác xây dựng và hoạch định chính sách, hướng tới mục tiêu xây dựng một “xã hội dân chủ, công bằng, văn minh”. Tọa đàm: “Sức sống của chủ nghĩa Mác trong thế kỷ XXI”, giới thiệu cuốn sách “Nhập môn Triết học Chính trị” đã thành công trong việc khơi dậy những diễn ngôn học thuật sâu sắc và thiết thực. Sự kiện không chỉ khẳng định chủ nghĩa Mác tiếp tục là một hệ thống lý luận quan trọng, có khả năng giải thích và biến đổi thế giới, mà còn mang triết học chính trị - vốn thường được xem là trừu tượng - đến gần hơn với công chúng. Thông qua những đối thoại đa chiều, chúng ta thấy rằng sức sống thực sự của một học thuyết không nằm ở sự bất biến, mà nằm ở khả năng đối thoại, thích ứng và tiếp tục đặt ra những câu hỏi lớn cho nhân loại. Trong thế kỷ 21 đầy biến động, việc tiếp tục nghiên cứu, vận dụng và phát triển sáng tạo chủ nghĩa Mác, dựa trên nền tảng những phương pháp luận khoa học của nó, chính là chìa khóa để giải quyết những thách thức toàn cầu và kiến tạo một tương lai tốt đẹp hơn cho tất cả mọi người.
Một số hình ảnh tại tọa đàm được tổ chức ngày 20/8/2025 tại Trường Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn, Đại học Quốc gia Hà Nội: