Giáo dục đại học các nước ASEAN: cần chuyển từ 'hỗ trợ' sang 'hợp tác'

Bên lề diễn đàn quốc tế về chính sách công “Strengthening the Comprehensive Strategic Partnership between Korea and ASEAN for a Shared Future Development”, GS.TS Hoàng Anh Tuấn - Hiệu trưởng Trường Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn, Đại học Quốc gia Hà Nội chia sẻ, để giáo dục đại học các nước ASEAN phát triển sang tầm cao mới, phải thay đổi bản chất của hoạt động này từ “hỗ trợ” sang “hợp tác”.
Đạt nhiều kết quả nhưng cũng còn những bất cập
Các quốc gia Đông Nam Á chung quan điểm đề cao giáo dục, thể hiện qua việc hình thành những chương trình chung của khu vực để hỗ trợ giáo dục và đào tạo phát triển. Tổ chức Bộ trưởng Giáo dục Đông Nam Á (SEAMEO) được thành lập từ năm 1965 có thể là một minh chứng rõ rệt cho vấn đề này. Sau đó, đến năm 1995, Mạng lưới Đại học ASEAN (AUN) được thành lập… Cùng với các tổ chức chính thức nói trên, các hoạt động giáo dục và đào tạo cụ thể cũng được triển khai.

Khẳng định những kết quả tốt đẹp đã đạt được trong nhiều thập kỷ hợp tác giáo dục đại học giữa các nước ASEAN và các nước ASEAN với Hàn Quốc, Giáo sư Hoàng Anh Tuấn nhắc đến sự chủ động và tích cực của các trường đại học trong việc xây dựng các chương trình đào tạo chung, tăng cường ngôn ngữ quốc tế trong giảng dạy, điều chỉnh các chương trình đào tạo đã có theo hướng liên thông sâu hơn để sinh viên có thể học chéo và được công nhận tín chỉ, thực tập quốc tế…
Tuy nhiên, giáo dục đại học trong cộng đồng ASEAN vẫn còn không ít bất cập. “Sự tồn tại một số hệ thống tín chỉ khác nhau giữa các đại học ASEAN thực sự là điều đáng tiếc vì nó cản trở sinh viên trong việc lưu học và công nhận tín chỉ; hệ thống tính điểm cũng còn những khác biệt; lịch trình học tập khác biệt giữa một số quốc gia cũng là những rào cản… Đây là những bất cập hoàn toàn không đáng có, có thể điều chỉnh để thúc đẩy hợp tác đại học trong ASEAN phát triển mạnh hơn” – Giáo sư Hoàng Anh Tuấn chia sẻ.
Hợp tác giáo dục đại học ASEAN – Hàn Quốc tăng trưởng mạnh
Nhìn lại lịch sử, Giáo sư Hoàng Anh Tuấn cho rằng, Hàn Quốc có tầm nhìn sớm và chủ động trong hợp tác với các quốc gia ASEAN khi thiết lập quan hệ chính thức từ năm 1995. Trong 30 năm qua, cùng với những kết quả trên mọi lĩnh vực, kết quả hợp tác giáo dục đại học ASEAN – Hàn Quốc cũng tăng trưởng tốt đẹp. Theo số liệu thống kê năm 2023, khoảng 100.000 sinh viên Đông Nam Á đang lưu học tại Hàn Quốc, trong đó sinh viên Việt Nam chiếm số lượng lớn nhất (khoảng 70.000 người).
Bản thân các tổ chức giáo dục và quỹ tài trợ Hàn Quốc thời gian qua cũng hỗ trợ rất tốt các trường đại học ASEAN, góp phần vào sự phát triển của giáo dục đại học ASEAN nói chung. Riêng với Việt Nam, các quỹ và tổ chức hỗ trợ giáo dục Hàn Quốc cũng có nhiều đóng góp.

Đơn cử, tại Trường Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn, Đại học Quốc gia Hà Nội, Hàn Quốc học đã sớm được giảng dạy từ năm 1993, chính thức trở thành ngành đào tạo độc lập từ năm 1995. Nhà trường là một trong những cơ sở giáo dục đại học đào tạo ngành Hàn Quốc học đầu tiên ở Việt Nam. Cùng với ngành đào tạo, 2 tổ chức quan trọng khác là Hiệp hội nghiên cứu Hàn Quốc và Tạp chí Nghiên cứu Hàn Quốc cũng lần lượt ra đời gắn với ngành Hàn Quốc học của Nhà trường. Cả 3 đầu mối này nhận được sự hỗ trợ rất tốt của các tổ chức khoa học - giáo dục Hàn Quốc như Quỹ Giao lưu quốc tế (KF)…
Tiếp đó, năm 2024, Trường Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn cũng trở thành đơn vị đồng sáng lập Hiệp hội Nghiên cứu Hàn Quốc ở Đông Nam Á (KoSASA) cùng với Trường Đại học New South Wale (Úc).
Dù vậy, có một thực tế là hợp tác giáo dục đại học giữa Hàn Quốc và ASEAN còn mang nặng tính hỗ trợ thông qua các quỹ khoa học hoặc các chương trình giáo dục, vì thế nghiêng nhiều về khía cạnh đơn phương hơn là song phương hoặc đa phương.
Các trường đại học Hàn Quốc cũng chưa xây dựng nhiều chương trình đào tạo mang tính hợp tác với các trường đại học ASEAN, mà vẫn mang tính trao đổi ngắn hạn và trao đổi tín chỉ đơn lẻ.
Cần sớm chuyển từ “hỗ trợ” sang “hợp tác”
Tính chất “hỗ trợ” thông qua các quỹ hoặc chương trình giáo dục có nhiều đóng góp, nhanh gọn và dễ vận hành. Tuy vậy, nó không đạt được mục tiêu cao nhất là chia sẻ chương trình đào tạo một cách toàn diện, tổng thể và mang tính lâu dài, từ đó thúc đẩy hợp tác giáo dục đại học toàn diện.
Vì vậy, để nâng tầm quan hệ đại học giữa Hàn Quốc và ASEAN nói chung, Việt Nam nói riêng, cần sớm thúc đẩy bản chất “hợp tác song phương” thay vì “giúp đỡ đơn phương” như giai đoạn vừa qua – GS.TS Hoàng Anh Tuấn chia sẻ.
Dựa trên lợi thế của mỗi bên, cần hướng tới giải pháp có tính chia sẻ chuyên môn toàn diện, bổ trợ cho nhau trong các hoạt động đào tạo. Các trường đại học ASEAN có thể hỗ trợ các cơ sở giáo dục Hàn Quốc trong các lĩnh vực ngôn ngữ, văn hoá, đất nước học… trong khi các trường đại học Hàn Quốc có thể hỗ trợ các trường đại học ASEAN trên các lĩnh vực liên quan đến Hàn Quốc học.
Hợp tác toàn diện và mang tính chia sẻ để cùng phát triển cần được thống nhất và triển khai đồng đều giữa các cơ sở giáo dục đại học Hàn Quốc, Việt Nam và các nước ASEAN.