Three decades ago, the Board of Directors of the University of General Sciences, now the University of Social Sciences and Humanities, wanted to organize a subject calledCác trường phái trong khoa học xã hộifor postgraduates. This was shared by Professor Pham Hong Tung: when I first returned to the country, the Board of Directors proposed to implement this subject. But time has passed, and only now has this become a reality. This is a tireless effort of generations of leaders of the University of Social Sciences and Humanities, as Associate Professor Dr. Bui Thanh Nam said, this is an affirmation of the vision of the school's leaders and is an extremely difficult task, but the Board of Directors is still determined to do it.
Associate Professor, Dr. Dang Thi Thu Huong, Vice Principal of the school, stated that generalizing the schools of social sciences is a huge challenge for those who implement it, but we will work and adjust as we go along to move towards a “backbone” course in Social Sciences and Humanities taught for the first time in Vietnam. To solve this problem, Professor, Dr. Nguyen Van Chinh proposed that this course is not to provide all the background knowledge but to inspire learners to self-study and self-research, so it needs to have interdisciplinary slices. From there, learners can delve deeper into their own major.
It can be said that the vision of the school leadership was set at the right time.VUCA world [1] and education 4.0is having a huge impact on science in particular and human life in general. According to Prof. Dr. Hoang Anh Tuan, "interdisciplinary and transdisciplinary will be the fundamental trend in the context of the university ecosystem operating under the motto of connection and innovation - creativity. For a long time, Vietnamese universities have followed a narrow and specialized orientation... Specialized training has certain advantages, but in the era of digital human resources with artificial intelligence and automatic internet of things, interdisciplinary/transdisciplinary has more outstanding advantages". It is easy to see that interdisciplinary science today is not only the connection of social sciences with each other but also the combination with natural sciences and technology. For example, artificial intelligence (AI) has been breaking many institutions in science and in society such as copyright issues. That requires social scientists to have policy advice and find ways to deal with the huge impact of science and technology.
Over the past 2000 years, “natural” science has gone fromFive elements(Metal, Wood, Water, Fire, Earth) to the discovery of most of the chemical elements (Mendeleev's periodic table), going deeper into the microscopic world to find molecules, atoms, subatomic particles, Higgs particles,... and going further to the world of the Galaxy, the Milky Way and the universe. Meanwhile, Social Sciences still only do one job: Discover human life and society. This is also the most difficult job that humanity has had to work hard to answer eternal questions such as: Who are we? What are we here for?... The complexity of humans and society is the reason for the birth of schools in Social Sciences, on the contrary, the purpose ofcác trường phái trong KHXH chính là tìm hiểu và đưa ra cách thức giải quyết sự phức tạp của con người và xã hội.
Dưới góc nhìn lịch đại, từ các nhà thông thái thời cổ đại như Socrates, Plato, Aristotle ở phương Tây hay Khổng Tử, Lão Tử, Zarathustra ở phương Đông đến các triết gia thời Khai sáng như Thomas Paine, Voltaire, Jean-Jacques Rousseau, Immanuel Kant, David Hume,… đều đặt sự quan tâm của họ đến con người và xã hội. Dù là xây dựng thể chế, chính sách, luật pháp hay tìm hiểu những khác biệt về tôn giáo, tín ngưỡng,… các trường phái trong KHXH từ xưa đến nay luôn có sự kết hợp của các chuyên ngành khác nhau. Có những quan điểm trường tồn qua hàng nghìn năm, có những quan điểm không còn phù hợp, nhưng công việc của các nhà KHXH chỉ có một mục tiêu duy nhất đó là tìm ra những trường phái hay những quan điểm phù hợp với thời đại của mình và xã hội mà mình đang sống. Vì vậy, những “lát cắt” phù hợp chính là mục đích mà học phần Các trường phái trong khoa học xã hội đòi hỏi người học cần phải có. Điều này chỉ có thể tạo ra được từ tư duy liên ngành.
Dưới góc nhìn đồng đại, dường như các trường phái trong khoa học xã hội từ xưa đến nay đều hướng đến một nguyên lý chung, đó là xây dựng một xã hội tốt đẹp hơn và đưa con người đến một trình độ văn minh cao hơn. Để làm được điều đó, con người không chỉ cần có trí tuệ mà cần có nhân phẩm, tinh thần bao dung, tình yêu, lòng trắc ẩn, xa hơn là tinh thần tự do, nhân bản và khai phóng. Đây chính là những điều mà các tôn giáo và các thể chế qua nhiều thời đại đã đặt làm nguyên lý chung. Trên thực tế, điều hòa mối quan hệ giữa tự nhiên, con người và xã hội chính là những nguyên lý mà các bậc hiền triết như Lão Tử hay Đứ Phật Thích Ca đã đề cập đến từ hơn hai nghìn năm trước.
Giờ đây, các nhà KHXH ngày càng có nhiều công cụ hơn để khám phá con người và xã hội với vô số cách tiếp cận, lý thuyết và phương pháp nghiên cứu cả trong KHXH, khoa học tự nhiên và công nghệ. Tuy nhiên, các nhà KHXH cũng phải đối mặt với vô số thách thức từ các vấn đề mới nảy sinh. Chẳng hạn, việc Elon Musk cấy chip vào não người có phù hợp với tự nhiên không? Có phù hợp với khía cạnh đạo đức không? Câu trả lời sẽ không đến từ các nhà khoa học tự nhiên hay các tập đoàn công nghệ mà đó chính là trách nhiệm và nghĩa vụ của các nhà KHXH.
Với tầm nhìn chiến lược và định hướng đúng đắn của ban lãnh đạo Trường ĐH KHXH&NV, trung tâm đào tạo hàng đầu về KHXH của Việt Nam, hy vọng chúng ta sẽ tìm ra câu trả lời đối với những vấn đề hóc búa nêu trên. Ít nhất là bằng những “lát cắt” phù hợp mà học phần Các trường phái trong khoa học xã hội trang bị cho người học.
[1] Volatility (biến động), Uncertainy (bất định), Complexity (phức tạp), Ambiguity (mơ hồ). Xem: “Giáo dục đại học 4.0: Liên/xuyên ngành và Đổi mới - Sáng tạo để phát triển” trên website: https://ussh.vnu.edu.vn
